عرق نسترن یکی از نوشیدنی‌های سنتی و دارویی است که در منطقه‌ی کازرون و دیگر مناطق جنوب ایران محبوبیت خاصی دارد. این نوشیدنی که از گیاه نسترن (نام علمی: Teucrium polium) استخراج می‌شود، در طب سنتی ایران به‌عنوان یک داروی طبیعی برای درمان بسیاری از بیماری‌ها شناخته می‌شود. علاوه بر خواص درمانی، عرق نسترن به‌عنوان یک نوشیدنی خوش‌طعم و خنک در فصول گرم سال مصرف می‌شود.
ریشه تاریخی و فرهنگی
عرق نسترن در مناطق جنوبی ایران، به‌ویژه در کازرون، از زمان‌های قدیم به‌عنوان یک نوشیدنی طبیعی و دارویی استفاده می‌شود. این گیاه در طبیعت مناطق خشک و نیمه‌خشک جنوب ایران می‌روید و به‌طور طبیعی در این نواحی یافت می‌شود. در گذشته، عرق نسترن بیشتر به‌عنوان یک داروی گیاهی برای درمان مشکلات گوارشی و بیماری‌های مرتبط با دستگاه تنفسی مورد استفاده قرار می‌گرفت.
در فرهنگ مردم کازرون، عرق نسترن نه‌تنها به‌عنوان یک دارو بلکه به‌عنوان نمادی از درمان‌های طبیعی و بهره‌برداری از منابع گیاهی منطقه شناخته می‌شود. این نوشیدنی در بسیاری از مراسم‌های خانوادگی، به‌ویژه در فصول گرم سال، به‌عنوان یک نوشیدنی خنک‌کننده و تقویت‌کننده بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد.
ترکیبات اصلی عرق نسترن
عرق نسترن از گیاه نسترن که در کازرون و دیگر مناطق جنوبی ایران رشد می‌کند، استخراج می‌شود. این گیاه دارای خواص دارویی زیادی است که به‌طور مستقیم در عرق نسترن منتقل می‌شود.
برخی از ترکیبات اصلی عرق نسترن عبارتند از:
ترکیبات آنتی‌اکسیدانی: این ترکیبات به کاهش التهابات بدن و تقویت سیستم ایمنی کمک می‌کنند.
فلانوئیدها: که خواص ضد میکروبی و ضد التهابی دارند.
اسیدهای فنولیک: که برای سلامت قلب و عروق مفید هستند.
پتاسیم و کلسیم: این مواد معدنی به تقویت استخوان‌ها و عضلات کمک می‌کنند.
ویتامین C: که به تقویت سیستم ایمنی بدن و مبارزه با عفونت‌ها کمک می‌کند.
این ترکیبات باعث می‌شوند که عرق نسترن به‌عنوان یک نوشیدنی درمانی با خواص متعدد شناخته شود.
مراحل تهیه سنتی عرق نسترن
تهیه عرق نسترن به روش سنتی در کازرون نیاز به دقت و مهارت دارد. مراحل تهیه این عرق به شرح زیر است:
جمع‌آوری گیاه نسترن: گیاه نسترن معمولاً در اواسط فصل بهار برداشت می‌شود، زمانی که گیاه به بیشترین خواص دارویی خود رسیده است.
شست‌وشوی گیاه: بعد از برداشت، گیاه‌ها به‌دقت شسته می‌شوند تا خاک و آلودگی‌ها از آن‌ها پاک شوند.
تقطیر گیاه: گیاه نسترن در دستگاه‌های تقطیر قرار می‌گیرد و بخار تولید شده از آن به عرق تبدیل می‌شود. این فرآیند باعث استخراج خواص دارویی گیاه می‌شود.
فیلتر کردن و بسته‌بندی: پس از تقطیر، عرق نسترن فیلتر می‌شود تا ناخالصی‌ها از آن جدا شود. سپس این عرق در بطری‌های شیشه‌ای بسته‌بندی می‌شود.
خواص دارویی و کاربردهای درمانی
عرق نسترن دارای خواص دارویی متعددی است که در طب سنتی ایران به آن اشاره شده است. برخی از خواص درمانی این نوشیدنی عبارتند از:
تقویت سیستم گوارشی: عرق نسترن به‌عنوان یک داروی طبیعی برای تسهیل هضم و بهبود عملکرد دستگاه گوارش استفاده می‌شود. این نوشیدنی به کاهش نفخ و مشکلات معده کمک می‌کند.
تقویت سیستم ایمنی: مصرف عرق نسترن به تقویت سیستم ایمنی بدن کمک می‌کند و بدن را در برابر بیماری‌ها مقاوم‌تر می‌سازد.
ضد التهابی: ترکیبات موجود در عرق نسترن به کاهش التهاب‌ها در بدن کمک می‌کنند و برای درمان بیماری‌های التهابی مانند آرتریت مفید هستند.
مفید برای پوست: عرق نسترن می‌تواند به بهبود سلامت پوست کمک کند و به‌عنوان یک ضدعفونی‌کننده طبیعی برای پوست استفاده شود.
مفید برای قلب: ترکیبات موجود در عرق نسترن برای سلامت قلب و عروق مفید هستند و به کاهش فشار خون و تقویت عضلات قلب کمک می‌کنند.
تقویت حافظه و تمرکز: این عرق به‌عنوان یک تقویت‌کننده مغزی شناخته می‌شود و به بهبود حافظه و تمرکز کمک می‌کند.
جایگاه اجتماعی و فرهنگی
عرق نسترن در فرهنگ کازرون جایگاه ویژه‌ای دارد و نه‌تنها به‌عنوان یک داروی طبیعی بلکه به‌عنوان یک نوشیدنی مهم در مناسبت‌های خانوادگی و اجتماعی مصرف می‌شود. این نوشیدنی در فصول گرم سال به‌ویژه در ماه‌های تابستان بسیار محبوب است و مردم به‌عنوان یک نوشیدنی خنک‌کننده و شفا‌بخش از آن بهره می‌برند.
در بسیاری از خانه‌ها، عرق نسترن به‌عنوان یک نوشیدنی پذیرایی در مهمانی‌ها و مراسم‌های مختلف استفاده می‌شود. این نوشیدنی نه‌تنها برای پذیرایی از مهمانان بلکه به‌عنوان یک داروی طبیعی برای تقویت بدن و بهبود سلامت عمومی مصرف می‌شود.
نتیجه‌گیری
عرق نسترن یکی از نوشیدنی‌های دارویی و سنتی است که در کازرون و دیگر مناطق جنوب ایران محبوبیت زیادی دارد. این نوشیدنی با خواص دارویی متعددی که دارد، به‌عنوان یک درمان طبیعی برای مشکلات گوارشی، تقویت سیستم ایمنی و کاهش التهاب‌ها شناخته می‌شود. حفظ و معرفی این نوشیدنی‌ها به‌عنوان بخشی از فرهنگ غذایی ایران، گامی مهم در جهت پاسداشت میراث فرهنگی و استفاده از منابع طبیعی این سرزمین است.
